Co warto zobaczyć w Bieszczadzkim Parku Narodowym?
Bieszczadzki Park Narodowy leży we Wschodnich Karpatach i obejmuje najwyższe partie polskiej części Bieszczad oraz fragment Doliny Górnego Sanu. Jego największą atrakcją są połoniny czyli górskie łąki, które w przeszłości służyły miejscowej ludności za tereny wypasowe.
Tereny Bieszczadzkiego Parku Narodowego były do końca II wojny światowej i przesiedleń ludności, które nastąpiły tuż po niej znacznie gęściej zaludnione. W dolinach znajdowały się wioski, liczące czasem nawet po kilkuset mieszkańców. Dziś po wielu z nich pozostały jedynie podmurówki domów, studnie, stare cmentarze i przydrożne krzyże. Dlatego Park warto poznawać zarówno od strony szczytów, jak i malowniczych dolin, które obecnie opanowała na powrót przyroda.
Specyfika Bieszczadzkiego Parku Narodowego
Park został utworzony w 1973 r. i obejmował początkowo jedynie masyw Tarnicy wraz z sąsiadującymi z nią szczytami oraz grzbietową część Połoniny Caryńskiej. Do chwili obecnej jego teren powiększano czterokrotnie i obecnie w skład parku wchodzą Tarnica z Szerokim Wierchem, Krzemieniem, Haliczem, Rozsypańcem i Bukowym Berdem, Połonina Wetlińska i Caryńska, Mała i Wielka Rawka z Kremenarosem i Działem oraz Dolina Górnego Sanu.
Głównym przedmiotem ochrony jest niespotykany nigdzie indziej w Polsce ekosystem połonin czyli wysokogórskich łąk powstałych w skutek surowych warunków atmosferycznych oraz prowadzonego intensywnie od XV wieku wypasu. Oprócz połonin na grzbietach gór spotyka się zarośla karłowatej buczyny oraz objętej ochroną olszy kosej. W Bieszczadach poniżej piętra łąk nie występuje znany z innych polskich gór regiel górny, ale łąki przechodzą od razu w lasy liściaste, głównie buczyny karpackie.
Oprócz połonin charakterystyczną cechą terenów Bieszczadzkiego Parku Narodowego są doliny dawnych wsi, na których zachodzi zjawisko sukcesji wtórnej czyli stopniowego powracania przyrody na miejsca zajęte w przeszłości przez człowieka. Ślady dawnych wsi bojkowskich można zobaczyć w Beniowej i Siankach w Dolinie Górnego Sanu oraz znajdującym się na granicy parku Caryńskim. Stare cmentarze i krzyże znajdują się też w Wołosatem i Brzegach (Berehach) Górnych.
Szlaki, ścieżki przyrodnicze i zagospodarowanie turystyczne
Teren parku udostępniony jest za pomocą szlaków pieszych PTTK, które w całości pokrywają się ze ścieżkami przyrodniczymi Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Przez całą długość terenu przebiega czerwony Główny Szlak Beskidzki. Rozpoczyna się on w Wołosatem i przez Przełęcz Bukowską, Rozsypaniec, Halicz, Tarnicę biegnie do Ustrzyk Górnych, na Połoniny Caryńską i Wetlińską i dalej już poza parkiem w kierunku Cisnej. Drugim z ważnych szlaków jest niebieski szlak graniczny, który od północy wchodzi na teren parku na Bukowym Berdzie by następnie poprowadzić przez Krzemień, Tarnicę do Wołosatego i drogą do Ustrzyk Górnych. Tu szlak kieruje się na Wielką Rawkę i Kremenaros by granicą opuścić teren parku w okolicach Riabej Skały. Bardzo duże znaczenie turystyczne ma też szlak żółty z Przełęczy Wyżniej na Połoninę Wetlińską. W 2020 r. przedłużono go w drugą stronę na Dział, co ułatwia planowanie wycieczek okrężnych na Rawki. Drugi z ważnych żółtych szlaków prowadzi z Wetliny Starego Sioła na Przełęcz Orłowicza. Aby dostać się na Rawki można skorzystać z kolei ze szlaku zielonego z Przełęczy Wyżniańskiej.
Na terenie BdPN nie działa w tej schronisko pod Małą Rawką oraz prywatne Kremenaros w Ustrzykach Górnych. Schronisko na Połoninie Wetlińskiej, słynna Chatka Puchatka została w 2020 r. rozebrana. Bieszczadzki Park Narodowy zdecydował o budowie tam schronu turystycznego z bufetem, miejscami noclegu awaryjnego i dyżurką GOPR. Przy nowym budynku powstaje platforma widokowa pozwalająca na obserwację roślinności połonin bez ich zadeptywania. Poniżej szczytu zlokalizowano bacówkę, gdzie prowadzony jest kulturowy wypas owiec.
Wskazówki praktyczne
Wstęp na teren BdPN jest płatny. Bilety można kupić w punktach kasowych przy wejściu na szlaki. Po szlakach wolno poruszać się od świtu do zmierzchu. Obowiązuje zakaz wprowadzania zwierząt. Toalety znajdują się przy punktach kasowych oraz w schronisku pod Małą Rawką. Parkingi przy szlakach są niewielkie. Największe znajdują się na Przełęczy Wyżniej i Przełęczy Wyżniańskiej oraz w Ustrzykach Górnych. Na miejscu zorganizowana komunikacja zbiorowa działa w ograniczonym zakresie, ale ze wszystkich większych miejscowości (Wetlina, Cisna, Ustrzyki Górne) jeżdżą prywatne busy odjeżdżające po zapełnieniu się, które zapewniają dowóz pod wejścia na szlaki.
